საერთაშორისო ჟურნალი სოციალურ მეცნიერებებში

სტატიის აბსტრაქტი 

წინამდებარე სტატიაში გაანალიზებულია შპს-ის არსებული და ახალი წილების მიმოქცევის შეზღუდვის სამართლებრივი საფუძვლები და ფორმები. კვლევის მიზანია შპს-ის წილების მიმოქცევის შეზღუდვის შედარებითი სამართლებრივი ანალიზის საფუძველზე შესწავლილ და განმარტებულ იქნეს საქართველოში შპს-ის წილების გადასვლის შეზღუდვის მომწესრიგებელი სამართლებრივი ნორმები და შპს-ის წილების მიმოქცევის წესდებისმიერი შეზღუდვის ფორმები და პირობები. კვლევა დაფუძნებულია ისტორიულ და შედარებით ანალიზზე. კერძოდ, კვლევის ფარგლებში გაანალიზებულია საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის მიღებამდე შპს-ის წილის მიმოქცევის მომწესრიგებელი ნორმები და მოწინავე დასავლურ ქვეყნებში (აშშ-ში, ევროკავშირში, გერმანიაში და გაერთიანებულ სამეფოში) არსებული რეგულაციები. სტატიაში გამოყენებულია ქართული და უცხოური საკანონმდებლო აქტები (საქართველოს კონსტიტუცია; საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი; „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის 1994 წლის და 2021 წლის რედაქციები; Directive 2017/1132; AktG; GmbHG; Companies Act 2006; MBCA), სასამართლო პრეცედენტები და პრაქტიკა, ასევე ქართული და უცხოური იურიდიული ლიტერატურა. 

სტატიის ფარგლებში ჩატარებული კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ საქართველოში კანონისმიერად მოქმედებს შპს-ის პარტნიორების მიერ თავიანთი წილების თავისუფალი განკარგვის, ხოლო შპს-ის მიერ გამოშვებული ახალი წილების განთავსების უპირატესი შესყიდვის უფლებით შეზღუდვის პრინციპები. თუმცა კვლევის ფარგლებში დადგინდა, რომ კანონით დაშვებულია როგორც შპს-ის პარტნიორთა არსებული წილების სხვა პირებზე გადასვლის წესდებისმიერად შეზღუდვა, ისე შპს-ის ახალი წილების უპირატესი შესყიდვის უფლების გაუქმება. ამასთან, წესდებით დასაშვებია არა მხოლოდ შპს-ის პარტნიორის მიერ წილის განკარგვის (გაყიდვის, გაცვლის, გაჩუქების) შეზღუდვა, არამედ მემკვიდრეობის ან განქორწინების საფუძველზე შპს-ის წილის მიღების შეზღუდვა. ამის გარდა, წესდებით შესაძლებელია შემოღებულ იქნეს შპს-ის წილის მიმოქცევის შეზღუდვის მოქნილი ფორმები (შპს-ის თანხმობა წილის გასხვისებაზე, მემკვიდრეობით ან განქორწინებით პარტნიორის სტატუსის მიღებაზე; არსებული და ახალი წილის უპირატესი შესყიდვის უფლება). წესდებით ასევე შესაძლებელია წილის მიმოქცევის მხარეებისათვის დაწესდეს გარკვეული შეზღუდვები (პირობები.)  

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ შპს-ის წილის მიმოქცევის შეზღუდვის ქართულ მოდელში ფუნქციურად დაბალანსებულია ევროკავშირის, გერმანიის, გაერთიანებული სამეფოსა და აშშ-ის კანონისმიერ და წესდებისმიერ მოწესრიგებაზე ორიენტირებული მიდგომები. მთავარი კი ის არის, რომ საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობა შესაძლებლობას იძლევა, შპს-ის წესდებით დაინერგოს კონკრეტული შპს-ის პარტნიორების გეგმებზე და სურვილებზე მორგებული წილის მიმოქცევის შეზღუდვის ისეთი მოდელი, რომელიც საშუალებას ტოვებს ძირითადად შენარჩუნდეს როგორც შპს-ის პარტნიორული სტრუქტურა, ისე არ შეფერხდეს შპს-ის განვითარება (მათ შორის ინვესტიციების მოზიდვა).

საკვანძო სიტყვები: საქართველო, საწესდებო ავტონომია, უპირატესი შესყიდვის უფლება, საზოგადოების თანხმობა წილის გასხვისებაზე, შედარებით-სამართლებრივი ანალიზი

სტატიის DOI: https://doi.org/10.55367/VDNY7909